Yatırım teşvik belgesi uzun yıllardır devlet tarafından firmaların yatırımlarını şekillendirmesi için kullanılmaktadır. Devletin kalkınma planları kapsamında işletmelerin teşvik sistemlerinin belirlenmesi, belirli hedeflerin yakalanması adına günümüze kadar da çeşitli teşvik araçları kullanılmaktadır. Teşvik araçlarından biri de, yatırım teşviktir.
Yatırım teşvik belgesi süreçleri daha öncesinde Ticaret Bakanlığı tarafından, eski adıyla da Ticaret Bakanlığı tarafından yürütülmekteydi, son yıllarda Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına devredilmiştir.
Teşvik belgesi kapsamında da hem sıfırdan yatırımlar, hem kapasite artırımları, hem modernizasyon gibi yatırımlar ilk maliyetlerini azaltmak ve daha aza indirgemek adına yatırımın getirilerini hızlandırmasını destekleyen kapsamlı yatırım programıdır.
Teşvik belgesi de kalkınma planları ve yıllık programlarda öngörülen hedefler doğrultusunda işletmelerin katma değerli yatırımlarının desteklenmesi, üretim ve istihdamın artırılması, uluslararası rekabet gücünün artırılması temel amaçları olarak belirtilmiştir.
Teşvik Sisteminin en önemli amacı ülkenin üretim kapasitesini artırmaya yönelik, hatta cari açığın azaltılması amacıyla ithalat bağımlılığı yüksek olan ara mal ve ara ürünlerin üretilmesini teşviklemektedir.
Teknolojik dönüşümü sağlayacak yüksek ve orta teknoloji yatırımları da teşvik kapsamında olmaktadır.
Teşvik belgesi kapsamında altı bölgeye ayrılan ülkemizin İstanbul en büyük yatırım alan şehir olması ile birlikte doğudaki illerin daha az yatırım almasından ötürü bu dengesizliği bu bölgelere göre gelişmişliği, gelişmişlik farklılıklarını azaltmak amacıyla da her bölgeye eşit yatırım olanaklarının sağlanması adına teşvik sistemi kurulmuştur.
Destek unsurlarının artırılması adına ve bu kapsamda da günümüz teknolojilerinin firmaların daha korkmadan yatırım yapmaları ve devlet kendi alacağından feragat edip bir nevi firmalara yatırım aşamasında sermaye sağlamaktadır.
Ne Tür Girişimlere Destek Verilir?
Genel anlamda firmaların bütün üretimleri desteklenmektedir. Teşvik sistemi içerisinde belli teşvik alt dalları bulunmaktadır. Teşvik sisteminde üretim konularına, üretim yerlerine, illere, faaliyet gösterdikleri alanlara göre alabilecekleri birçok teşvik bu sistemde bulunmaktadır. Hizmette destek alabilmektedir, bakanlığın yayınladığı bazı listeler bulunmaktadır, bu listeleri kontrol ederek desteklenen sektörler belirlenmektedir. Genel anlamda üretici firmalar desteklenmektedir. Yeterki belli şartları sağladıktan sonra üretimin kapasitesinin artırılması, modern teknolojilerinin fabrikalara uygulanması, ya da sıfırdan farklı yatırımların yapılması bu tarz girişimleri devlet teşvik sistemi kapsamında desteklemektedir.
Firmaların günümüzde en büyük sıkıntıları yatırım aşamasındaki sermaye depolarıdır. Her yatırım fikri akla ve zamanı geldiğinde firmalar tabi nakit harcamaları nedeniyle korkarak yaklaşmaktadırlar. Belki kısa vadede değil de, uzun vadede yapılıyor. Tabi bu uzun vadede olması da, kısa vadede gerçekleşmesiyle birlikte belki daha çok kazanç sağlanacak iken, belki uluslararası arenada da daha fazla kazanç sağlanacakken uzun vadeye yayılarak bu kazançı bölmüş oluyor ve belki verimi düşmüş oluyor. Burada devletin firmalara verdiği avantajlar bulunmaktadır. Bunlar;
- KDV İstisnası; SSK tarafındaki vergisel yükümlülükleri firmadan belli oranlarda almadan, bu almadığı tutarları sermaye olarak kullanılmasını sağlamaktadır. Örneğin almadığı bu tutarlar nelerdir, birincisi yapılacak makina yatırımlarında firma KDV ödememektedir. Bir milyonluk yatırım da yüzseksen bin liralık KDV’ yi devlete ödemeyerek bir makine daha alabilmektedir.
- Gümrük Vergisi Muafiyeti; Gümrük vergisi muafiyeti gümrükten hangi ülkeden geldiğine göre değişmektedir. Gümrük oranları genelde %3 – %5 lerden %10’a kadar çıkabilmektedir. Burada da yine makinanın tutarı önemli bir unsurdur, yatırım bir kısmı yurt dışından direk getiriliyorsa gümrük vergisinden muaf olunarak belki bir makine daha oradan alma imkanı sağlayabilmektedir.
- Vergi İndirimi ve Vergi Muafiyeti; Vergi indirimi ve vergi muafiyeti hakkı bulunmaktadır. Ödenen kurumlar vergisinde ve devlete ödenen vergilerdeki indirim, sermaye olarak belirli oranlarda ödenmeyip yatırımda sermaye olarak kullanmasında teşvik sağlamaktadır.
- Sigorta Prim Desteği; Yatırım sonrasında yeni alacağı personellerin belirli oranda ve belli yıllara kadar sigorta işveren payları ödenmemektedir.
- Yatırım Yeri Tahsisi; Arazi tahsis hakkı bulunmaktadır. Firmalar komple bir yatırım yapmaya kalktıklarında yaptıkları yatırımın bina inşaatına yönelik arazi tahsisini sağlamaktadır. Avantajlarına baktığımızda bir bölgesel teşvik olarak firma bir milyonluk yatırımda iki yüz, üç yüz bin Liralık kar etmiş olabilmektedir. İki yüz, üç yüz bin Türk Lirası demek bir makine daha üretim ağına katmak demektir.
Genel Teşvik Sistemi
Genel teşvik sistemi kapsamında herhangi bir bölge ayrımı yapılmaksızın tüm ekonomik alanlara dönük olarak uygulanan teşviklerdir. Örneğin, firmalar üç yıl içerisinde en az bir milyon TL’lik yatırım yaparak KDV ve gümrük vergisi muafiyetinden faydalanmaktadır. Genel teşvik sisteminde makine imalatçısı da alabilir, hizmet veren bir otel de alabilmektedir.
Bölgesel Teşvik Sistemi
Bölgesel teşvik kapsamında fayda daha fazladır. Burada KDV ve gümrük vergisi muafiyetinin yanı sıra yatırıma katkı oranı yani yapılacak yatırımın belli oranını yıl sonunda ya da, üç ayda bir çıkan vergilerden, altı ayda bir çıkan vergilerden düşerek bir muafiyet kazanılıyor. Ödenen kurumlar vergisi oranında indirim hakkına sahip olunmaktadır. Yatırım sonrasında SGK işveren paylarında yine belli oranlarda, yeni personellerde geçerli olmak üzere indirim sağlanmaktadır. Yatırım yeri tahsis hakkı ve kredi çekmeye yönelik kalktıklarında belli oranlarda döviz ve tl cinsine puan indirimi vardır.
Stratejik Yatırımlar
Devletin belirlediği bazı konular var cari açığı artıran ve onların üretilmesi bu cari açığın azaltılmasına yönelik bazı yatırım konuları var bunları destekledik. Yatırım kapsamında minimum elli milyon TL’lik yatırımları dahil etmektedir.
Destek Oran ve Süreleri
Yatırım Teşvik Sisteminde 6 bölge yer almaktadır. KDV ve gümrük muafiyet vergisi direk ortadan kalktığı için orda bir orandan bahsedemeyiz.
Yatırıma katkı oranı 1. bölge ile 6. bölge arasında düşünürsek; %15 den %50’ye kadar kurumlar vergisi ve gelirler vergisi indirimi %50 den %90 a kadar, sigorta primi işveren hissesi %10 dan %35 e kadar, sigorta işveren paylarında 2 yıldan 7 yıla kadar bu hakları kullanabilmektedirler.
Bu oranlarda muafiyet sağlanabilir, bölgelere göre değişebilmektedir. Örnek veriyorum yatırıma katkı oranında birinci bölge olan İstanbul %15 desteklenirken, doğuda altıncı bölgede bulunan Hakkari’de %50 oranında yatırıma katkı oranı uygulanmaktadır. İstanbul’da kurumlar vergisinde %50 indirim hakkına sahipken, Hakkari’de %90 oranında kurumlar vergisi muafiyet oranı sağlanmaktadır.
Organize sanayi bölgeleri içerisinde olan firmalar yatırım yaptıklarında, bu oranlara beşer, onar puan daha eklenmektedir, İstanbul da organize sanayi bölgesi %15 den %20 ye yatırıma katkı oranı çıkmaktadır.
Yatırım Teşvik Belgesi Danışmanlık yaklaşımımızı, danışmanlık sürecimizin detayları ve Yatırım Teşvik Belgesi’nin püf noktalarının açıklandığı Yatırım Teşvik Belgesi Danışmanlığı sayfamız ilginizi çekecektir.