Bu yazımızda sizlere TÜBİTAK 1501 Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme ve Tübitak 1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek programları 2020 yılı ilk çağrısında Teknoloji Hazırlık Seviyesi odaklı edindiğimiz tecrübelerden bahsedeceğiz. Daha önce de belirttiğimiz gibi TÜBİTAK, 2020 yılında Teydeb 1501 Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme ve 1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek programlarında bazı değişiklikler yaparak çağrılı sisteme geçmiştir. Bu değişiklikler kısaca; yeni başvuru ve değerlendirme mekanizmasıyla çağrı bazlı TEYDEB 2.0 süreçlerine geçilmesi ve değişen KOBİ tanımı doğrultusunda yalnızca KOBİ ölçeğindeki işletmelere destek sağlanmaya başlanması olarak ifade edilebilir.
TEYDEB ve Teknoloji Hazırlık Seviyesi Yaklaşımı
TÜBİTAK Ar-Ge Projeleri çerçevesinde 2020-1 çağrı döneminde desteklenecek projelerin belirlenmesinde kullanılacak en önemli iki kriter aşağıdaki gibiydi:
- Teknoloji Hazırlık Seviyesi (Technological Readiness Level – TRL) – Ön değerlendirme süreçlerinde etkili
- Çağrı çerçevesinde belirlenen öncelikli alanlara uygunluk – Puanlama süreçlerinde etkili
Bu iki kriter haricinde; tıpkı “Çağrı çerçevesinde belirlenen öncelikli alanlara uygunluk” gibi nihai puanlamayı etkileyecek diğer ek iki kriterin;
- Geçmiş dönemde desteklenen projelerin ticarileşme durumları
- Uluslararası destek programlarına başvuru durumu
olduğunu söylemek mümkündür.
TÜBİTAK’ın yukarıda bahsettiğimiz kriterleri doğrultusunda 2020 yılı 1. dönemi için hazırladığımız projelerden edindiğimiz tecrübeler aşağıdaki gibidir:
TEYDEB Teknoloji olgunluk seviyesi tecrübelerimiz:
Teknoloji Hazırlık Seviyesi (THS) Belirleme Zorlukları
TÜBİTAK 2014 yılında Ufuk 2020 Programı ile Teknoloji Hazırlık Seviyesi ‘ni ve önemini bizlerle paylaşmıştı. 2020 yılında da 1501 Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme ve 1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek programlarında Teknoloji Hazırlık(Olgunluk) Seviyesi ’ni göz önünde bulundurarak ön değerlendirme yapılacağı belirtilmişti. Dokuz seviyeden oluşan Teknoloji Hazırlık Seviyesi, projeler çerçevesinde geliştirilecek olan ana çıktıyı esas alarak bu çıktıyı elde etmek için kullanılabilecek teknolojilerin durumlarının belirlenmesi ile bu teknolojiler arasındaki teknik ilişkileri sorgular.
Teknoloji Hazırlık Seviyesi (THS) kavramını, organizasyonlar kendi süreçlerine entegre ederek kullanmalıdırlar. Metodun uygulanabilirliği bu şekilde kolaylaşsa da metodolojinin her projeye uygulanma aşamasında çeşitli limitlerle karşılaşılmaktadır.
TÜBİTAK TEYDEB öncelikli alanları çerçevesinde çağrı esaslı belirlenen teknoloji hazırlık seviyeleri ağırlıklı olarak 5-8 seviyesi olan projeleri desteklemeyi vaat etmektedir. Bir diğer deyişle proje sunarken elinizde fikir aşamasından ziyade prototipi oluşturulmuş veya buna yakın bir seviyedeki bir proje önerisinin olması beklenmektedir. 2020 Yılı 1. Dönem çağrısı dâhilinde TÜBİTAK’a iletilen proje önerileri yukarıda belirtilen THS dikkate alınarak, yani belirli bir teknolojik olgunluğa ulaşan projelerin kabul edileceği varsayılarak gönderilmiştir.
Fakat THS seviyelerinin TEYDEB projelerinde de aranmasının ardından yapılan proje başvuruları neticesinde gerçekleşen ilk hakem ziyaretlerinde; iş paketlerinde literatür taraması aşamasının olmaması ve iş paketlerinin ve projenin süresinin azlığı bakımından proje sahipleri eleştirilere maruz kalmıştır.
TEYDEB Hakem ziyaretlerinde dikkat çeken noktalar:
· Firmanın ve proje önerisi verilen projenin ihracat potansiyeli üzerinde çokça durulmuştur.
- Yurt içi ve yurt dışı satışları için irtibatta olunan firmaların varlığı irdelenmiştir.
- Rakip analizlerinin gerçekçiliği sorgulanmıştır.
- “Rakiplerden ayrışılan yönler nelerdir?” ve “Rakipler ile bire bir ortak özellikler mevcut mudur?” gibi rakipleri anlamaya yönelik sorular sorulmuştur.
- Çıktının satış potansiyeli her hakem tarafından irdelenmiştir.
- Proje ekibi listesinde belirtilen personel yeterlilikleri ve özgeçmişleri üzerinde durulmuş, projenin desteklenmesi dâhilinde; alınması planlanan yeni istihdamların da proje önerisinde belirtilen teknik yeterliliğe uygunluğunun sorgulanacağı belirtilmiştir.
- “Proje bitiminden elde edilen çıktıyı kimler kullanabilir?” ve “Muhtemel kullanıcılarla iletişime geçildi mi?” gibi sorular sorularak potansiyel müşteri varlığı irdelenmiştir.
- Genel olarak iş paketlerinin ve proje sürelerinin kısa olduğu bu suralar aldığımız yorumlardandır.
- Firmanın patenti, kod tescili veya fikri sınai haklarının olup olmadığı konusu her hakem tarafından sorgulanmıştır.
- Firmaların geçmişte yaptığı çalışmalar neticesinde uluslararası hakemli dergilerde yayınlanan makalelerinin varlığı sorgulanmıştır.
- Firmaların daha önceki iş birlikleri, kimler ile ne tür çalışmalar yaptıkları sorulmuştur.
- Firmanın mevcut çalışmalarından elde ettiği lisans gelirleri irdelenerek; önceki
AR-GE projelerinin satılabilir olup olmadığı da sorgulanmıştır.
Yeni TEYDEB çağrısında yapılması gerekenler:
Yukarıda bahsi geçen tecrübeler doğrultusunda yeni çağrı döneminde dikkat etmenizde fayda olabilecek konular aşağıdaki gibidir:
- İş paketleri ve toplam proje süreleri dikkatle ve gerçekçi bir yaklaşımla hesaplanmalıdır. 2020-1 dönemi hakem ziyaretlerinde üzerinde en çok durulan kısım iş paketleri sürelerinin hakemlerce kısa bulunmasıdır.
- THS dikkate alınmalı; proje başvurusu yapmadan önce gerekli akademik araştırmalar yapılarak firma bünyesinde arşivlenmeli, bu akademik çalışmalar sonucu elde edilen teorik bilgiler deneylerle kanıtlanmış ve projeye entegre edilebilir hale getirilmiş olmalıdır. Arşivlenen literatür çalışmaları ve deneysel ön çalışma çıktıları proje önerisi dosyasına mutlaka eklenmelidir.
- Rakip analizleri mümkün olduğunca gerçekçi yapılmalı; rakiplerden ayrışılan yönler ve rakipler ile bire bir ortak özellikler açıkça belirtilmelidir.
- Proje bitiminden elde edilen çıktıyı kimlerin kullanabileceği net olarak belirlenmeli ve olası müşteriler iletişime geçilerek beklenen çıktının ticari potansiyeli araştırılmalıdır.
TÜBİTAK 1501 Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme ve 1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek programı süreçleri hakkında daha fazla bilgi ve 2020-2 dönemi çağrısı hakkında merak ettikleriniz için uzmanlarımıza ulaşabilirsiniz.
Oytun Tuğçe Türkan
Ürün Yönetim Sorumlusu